قصاص زن باردار
قانونگذار تنها در صورت محکومیت زن حامله به قصاص عضو، امکان قصاص زن باردار را جایز دانسته و نه قصاص نفس. این امر به شرطی است که شرایط قصاص زن حامله، یعنی عدم آسیب رسیدن به حمل او، در صورت اعمال قصاص عضو، وجود داشته باشد. در محکومیت زن به قصاص نفس، حداقل باید تا 6 ماه بعد از وضع حمل، برای اجرای مجازات قصاص نفس صبر کرد و باید شرایطی وجود داشته باشد که بیم تلف نوزاد در نبود مادر، وجود نداشته باشد.
با توجه به حرمت و اهمیتی که جسم و جان افراد در نظر شرع و قانون دارد، هرگونه آسیب عمدی یا غیرعمدی بر جسم و جان دیگری را جرم دانسته و برای آن، مجازات مخصوصی پیش‌بینی کرده است. در صورتی که یک شخص به عمد، بر جسم و جان دیگری آسیب وارد آورد و به همین ترتیب، سبب مرگ یا از دست رفتن اعضا و منافع اعضای بدن دیگری گردد، قصاص خواهد شد؛ مگر اینکه اولیای دم یا مجنی علیه، رضایت دهند یا در جرایم نسبت به اعضا و منافع، امکان قصاص، وجود نداشته باشد که در این صورت، مرتکب به پرداخت دیه محکوم خواهد شد.
علی‌رغم اینکه مرتکب جرایم عمدی بر نفس و اعضا و منافع، باید به سزای عمل خود برسد، اما گاهی، شرایطی مانند بارداری وجود دارد که اجرای مجازات قصاص را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تنها در صورتی، امکان قصاص زن باردار وجود دارد که شرایط پیش‌بینی شده در خصوص قصاص زن حامله که در آیین‌نامه مذکور آمده است، وجود داشته باشد.
در مقاله حاضر، قصد داریم، امکان و شرایط قصاص زن حامله را از منظر آیین‌نامه مذکور، مورد بررسی قرار داده و پس از توضیح قواعد و نحوه قصاص زن باردار، نکات مربوط به انجام قصاص نفس و عضو را در شرایطی که محکوم علیه، حامل جنین است، ذکر خواهیم کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، ما را در ادامه مقاله همراهی کنید.
آیا زن باردار قصاص می‌شود؟
قصاص، یکی از مجازات‌هایی است که در قانون مجازات اسلامی، برای جرایم عمدی بر جان، اعضا و منافع اعضا، مورد پیش‌بینی قرار گرفته و تنها، در حالتی که در قصاص نفس، اولیای دم و در قصاص بر اعضا و منافع، مجنی علیه یا زیان‌دیده از جرم، رضایت دهند یا بر دیه مصالحه کنند، همچنین، در مواردی که امکان اعمال قصاص، بر اعضا و منافع، وجود ندارد، اجرا نخواهد شد. در غیر این شرایط، قصاص، مطابق قواعد و ضوابطی که برای اجرای آن، وجود دارد، نسبت به مرتکب، اجرایی می‌گردد.
از آنجا که گاهی، ممکن است، محکوم علیه به مجازات قصاص نفس یا قصاص اعضا و منافع، زن باردار باشد و با توجه به اینکه اعمال مجازات قصاص بر زن حامله، زندگی جنین و حملی که در شکم او هست را نیز با خطر مواجه می‌کند، این پرسش مطرح می‌گردد که آیا زن باردار، قصاص می‌شود یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ، نحوه قصاص زن باردار، به چه شکل و تحت چه شرایطی خواهد بود؟
لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم، از منظر مواد قانون مجازات اسلامی، به این پرسش که آیا زن حامله، قصاص می‌شود یا خیر؟ پاسخ دهیم.
در هیچ یک از مواد قانون مجازات اسلامی، بارداری، به عنوان دلیل و علت ساقط کننده قصاص نفس یا قصاص اعضای مجرم باردار، به طور کل، در نظر گرفته نشده است و تنها، از حامله بودن، به عنوان عاملی، برای به تعویق انداختن اجرای مجازات قصاص نفس و در برخی موارد، قصاص عضو زن حامله، یاد شده است .
که در ادامه مقاله، شرایط و نحوه قصاص زن باردار را بر مبنای دو ماده از مواد قانون مجازات اسلامی، همچنین، آیین‌نامه ( نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری و منع از اقامت در محل یا محل های معین)، توضیح خواهیم داد.
بیشتر بخوانید : موارد سقوط قصاص
شرایط قصاص زن باردار چیست؟
پس از بررسی امکان قصاص زن باردار، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره شرایط قصاص زن حامله، صحبت کنیم و توضیح دهیم که تحت چه شرایطی، قانونگذار، قصاص عضو یا نفس زن باردار را جایز دانسته و تحت چه شرایطی، این امر را جایز نمی‌داند.
شرایط عمومی محکومیت به قصاص نفس یا عضو، عبارتند از اینکه، فرد، مرتکب یکی از جنایت‌های عمدی شده و بدین واسطه، سبب از دست رفتن جان دیگری یا آسیب بر منافع و اعضای او، شده باشد. در چنین شرایطی، قانونگذار، مرتکب جرم عمدی بر جان و اعضای دیگری را به قصاص، محکوم خواهد کرد.
شرایط عمومی اجرای حکم قصاص در خصوص محکوم علیه، این است که صاحب حق قصاص، یعنی اولیای دم، در جنایاتی نظیر قتل یا جنایاتی که سبب از دست رفتن جان دیگری شده و مجنی علیه، یعنی کسی که جنایت بر او وارد شده، در جنایات عمدی سبب آسیب بر اعضا و منافع، خواستار اعمال و جاری شدن حکم قصاص، نسبت به مرتکب گردند.
شرایط قصاص زن باردار نیز، مستثنی از این امر نیست، اما، استثنایی، در خصوص اعمال قصاص نفس و حتی عضو، بر زن باردار، وجود دارد، بدین شرح که اجرای قصاص نفس در دوران بارداری، به هیچ وجه، وجود نخواهد داشت و در قصاص عضو نیز، منوط بر عدم آسیب بر حمل خواهد بود؛ در غیر این صورت، یعنی در صورت بیم آسیب، مجازات، اعمال نمی‌گردد تا بیم آسیب، رفع شود یا زن، وضع حمل کند.
نحوه قصاص زن باردار چگونه است؟
برای بررسی نحوه قصاص زن باردار، در دوران بارداری و پس از زایمان، باید ماده 437 و 443 قانون مجازات اسلامی، همچنین، بند ب، پ و ت ماده 10 آیین‌نامه ( نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری و منع از اقامت در محل یا محل‌های معین ) را مورد بررسی قرار داد و بین قصاص نفس و قصاص اعضای مجرم حامله، تفکیک قائل شد. در زیر، شرایط هر یک از قصاص نفس و قصاص اعضای زن باردار را به صورت جداگانه، توضیح خواهیم داد.
بیشتر بخوانید: تفاوت اعدام با قصاص
نحوه قصاص زن حامله، در محکومیت به قصاص نفس
ماده 437 قانون مجازات اسلامی، در خصوص نحوه قصاص زن باردار، در مواردی که مجرم باردار، به قصاص نفس، محکوم شده، تعیین تکلیف، می‌نماید. این ماده، مقرر می‌دارد: “زن حامله، که محکوم به قصاص نفس است، نباید پیش از وضع حمل، قصاص شود؛ اگر پس از وضع حمل نیز، بیم تلف طفل باشد، تا زمانی که حیات طفل محفوظ بماند، قصاص به تاخیر می‌افتد.”
بر اساس این ماده، در پاسخ به این پرسش که نحوه قصاص زن باردار، در قصاص نفس، نسبت به او چگونه است؟ باید گفت، امکان انجام قصاص نفس زن باردار، به هیچ وجه، قبل از وضع حمل و دنیا آمدن طفل، وجود نخواهد داشت و بعد از دنیا آمدن طفل نیز قصاص نفس زنی که وضع حمل کرده، تنها زمانی، اجرا خواهد شد که بیم تلف شدن طفل، وجود نداشته باشد و حیات و زندگی نوزاد، حفظ شود.
پس از وضع حمل، در شرایطی که زندگی نوزاد، حفاظت شده و در امنیت باشد، زن بارداری که در دروه حاملگی، محکوم به قصاص نفس شده بود، قصاص خواهد شد.
نحوه قصاص زن حامله، در محکومیت به قصاص عضو
ماده 443 قانون مجازات اسلامی، در خصوص نحوه قصاص زن باردار، در مواردی که او، محکوم به قصاص عضو، شده است، بیان می‌دارد: ” اگر زن حامله، محکوم به قصاص عضو باشد و در اجرای قصاص، پیش یا پس از وضع حمل، بیم تلف یا آسیب بر طفل باشد، قصاص تا زمانی که بیم مذکور بر طرف شود، به تاخیر می‌افتد.”
با توجه به ماده فوق، قصاص زن باردار، در مواردی که او، محکوم به قصاص عضو شده است، مشروط به این شرط بوده که بیم خطر و آسیب، برای حمل یا همان جنین، وجود نداشته باشد؛ در این صورت، یعنی در صورت وجود بیم خطر برای حمل، قصاص، تا مادامی که این بیم، برطرف گردد، به تاخیر خواهد افتاد و حتی پس از وضع حمل نیز، تلف یا آسیب نوزاد متولد شده، در اجرای مجازات قصاص عضو، نسبت به زن حامله، در نظر گرفته می‌شود و چنانچه امکان تلف و یا آسیب نوزاد، به واسطه قصاص، وجود داشته باشد، مجازات قصاص عضو، نسبت به مادر طفل، اعمال نخواهد شد.
بیشتر بخوانید : اعدام دختر باکره
نحوه قصاص زن حامله، در محکومیت به قصاص نفس یا عضو، پس از وضع حمل
ماده 10 آیین نامه ( نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری و منع از اقامت در محل یا محل های معین ) و بند های ب، پ و ت آن، در خصوص نحوه قصاص زن باردار، بعد از وضع حمل، مقرر می‌دارد: در صورت حادث شدن هر یک از این موانع قانونی که در ادامه می‌آید، قاضی اجرای احکام کیفری، با تنظیم صورت‌مجلس و ذکر علت، انجام تشریفات قانونی و حسب مورد، پس از اخذ نظر پزشکی قانونی و تایید این نظر، دستور تعویق اجرای مجازات را تا رفع مانع یا سپری شدن مدت، صادر می‌کند: الف ـ دوران بارداری. ب ـ پس از زایمان حداکثر تا شش ماه و صرف نظر از زنده یا مرده بودن مولود. پ ـ پس از زایمان و بیم تلف طفل، در صورت اجرای مجازات¬ قصاص نفس و یا بیم تلف و یا آسیب بر وی در صورت اجرای مجازات قصاص عضو مادر. ت ـ دوران شیردهی، توسط مادر، حداکثر تا رسیدن طفل، به سن دو سالگی. بر اساس ماده فوق، می‌توان گفت، زن باردار، بعد از وضع حمل نیز، حداکثر تا دو سالگی طفل، یعنی پایان دوران شیردهی، قصاص نفس نخواهد شد و قصاص عضو نیز، مستفاد از ماده 443، در صورتی بعد از وضع حمل، بر وی اجرا و اعمال می‌گردد که بیم خطر و تلف نوزاد، به واسطه اعمال مجازات قصاص عضو بر مادر، بر او نرود.
قصاص نفس زن باردار
پس از توضیح در خصوص نحوه قصاص زن حامله و شرایط قصاص زن باردار، در این بخش از مقاله، قصد داریم، درباره اعمال مجازات قصاص نفس زن حامله، از منظر قانون مجازات اسلامی، صحبت کنیم و بگوییم که آیا قانونگذار، اجازه قصاص نفس زن باردار را می‌دهد یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش که آیا قانونگذار، اجازه قصاص نفس زن حامله را می‌دهد یا خیر؟
باید گفت، خیر، قانونگذار، در قانون مجازات، به هیچ وجه، اجازه و امکان قصاص نفس زن باردار را در ارتکاب جرایمی نظیر قتل عمد و مانند آن، پیش‌بینی نکرده و این امر را مجاز ندانسته و صراحتاً، اعمال مجازات قصاص نفس بر زن حامله را موکول به بعد از وضع حمل او نموده است.
این امر، به دلیل این مهم بوده که قصاص نفس مادر باردار، جان جنین او را نیز خواهد گرفت و این امر، عادلانه نیست. حرمت جان نوزاد مادر باردار محکوم به قصاص نفس، به اندازه‌ای است که پس از وضع حمل نیز مادامی که بیم تلف نوزاد وجود داشته باشد که به طور معمول، پایان دوره شیردهی، یعنی دو سالگی طفل است، قصاص نفس، به تعویق خواهد افتاد.
قصاص عضو زن باردار
پس از توضیح درباره شرایط و نحوه قصاص زن حامله، در مواردی که او، محکوم به قصاص نفس شده، در این بخش از مقاله، قصد داریم، در خصوص قصاص عضو زن باردار، صحبت کرده و بررسی کنیم که آیا پیش از وضع حمل، امکان قصاص عضو زن باردار، وجود خواهد داشت یا خیر؟
در پاسخ به این پرسش که آیا امکان اعمال مجازات قصاص عضو، نسبت به زن حامله که بر اثر ارتکاب جرم عمدی بر اعضا، به آن، محکوم شده، وجود دارد یا خیر؟ باید گفت، بله، قانونگذار، در ماده 443 قانون مجازات، این امر را جایز دانسته است، منوط بر اینکه، بیم تلف و آسیب به حمل، وجود نداشته باشد.
در صورتی که بیم آسیب به حمل یا تلف او، بر اثر اعمال مجازات قصاص عضو، نسبت به مادر و زن باردار، وجود داشته باشد، اجرا و اعمال مجازات، موکول به بعد از وضع حمل و تا زمانی خواهد بود که بیم آسیب به نوزاد، از بین برود.
سخن آخر
در این مقاله سعی به امکان یا عدم امکان قصاص نفس زن باردار اشاره کنیم همچنین به این مورد پرداختیم که قصاص عضو زن باردار مطابق قانون امکان پذیر خواهد بود یا خیر؟ اگر در این خصوص نیاز به مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین دارید، گروه حقوقی فرشاد قاسمی آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان پیرامون این موضوع می باشند.
