تجاوز و آزار جنسی

اگرچه نظام‌های حقوقی دیدگاه‌های مختلفی نسبت به روابط خارج از ازدواج دارند، اما هنگامی که موضوع به تجاوز جنسی و مجازات آن می‌رسد، تمامی آن‌ها مقررات سخت‌گیرانه‌ای را برای مجازات متجاوز اعمال می‌کنند.

در تحلیل حقوقی جرم تجاوز و آزار جنسی، باید به دو مسئله توجه شود. اول اینکه عدم ذکر تجاوز در قانون مجازات اسلامی، غالبا به معنای زنای به‌عنف تلقی می‌شود، اما ممکن است قربانی تجاوز جنسی مرد باشد و در این صورت لواط به‌عنف نیز به عنوان تجاوز جنسی در نظر گرفته می‌شود. دوم اینکه تجاوز جنسی یکی از مصادیق آزار جنسی است، درحالی‌که دامنه آزار جنسی بسیار گسترده‌تر از تجاوز است.

در این مقاله، به تحلیل حقوقی جرم تجاوز جنسی می‌پردازیم. ابتدا، به تعریف این جرم و تفاوت آن با آزار جنسی پرداخته، سپس روش‌های اثبات آن را بررسی می‌کنیم و در پایان در مورد مجازات تجاوز جنسی صحبت خواهیم کرد.

تعریف تجاوز جنسی از منظر حقوقی

اگرچه در ادبیات روزمره و رسانه‌های جمعی، عموماً از “تجاوز جنسی” به‌عنوان “آزار و اذیت جنسی” یاد می‌شود، اما مهم است که بدانیم که دامنه آزار جنسی بسیار گسترده‌تر از تجاوز است و تجاوز جنسی صرفاً یک نمونه از این آزارهاست. بنابراین برای درک بهتر مفهوم و محدوده تجاوز جنسی، بهتر است که ابتدا، به توضیح مفهوم آزار جنسی بپردازیم.

آزار جنسی شامل هر نوع رفتاری است که خصوصیت جنسی فرد را تخلف می‌کند و با وارد کردن صدمه به شخصیت مادی یا معنوی او، باعث ناراحتی و اذیت او می‌شود. بنا بر این تعریف، بیان جک‌های جنسی از طریق پیامک یا پیام‌رسان‌های اینترنتی، توهین به عابران در خیابان با استفاده از الفاظ نامناسب، لمس بدن افراد در مکان‌های عمومی، و اجبار فرد به برقراری رابطه جنسی بدون رضایت او، از جمله مواردی هستند که می‌توانند آزار جنسی تلقی شوند.

اما تجاوز جنسی که شامل جرایم “زنای به‌عنف” و “لواط به‌عنف” است، به نزدیکی جنسی با فردی که رضایت خود را اعلام نکرده، اشاره دارد. به طور دقیق‌تر، از منظر حقوق کیفری، فقط وارد کردن آلت جنسی مرد در واژن یا مقعد یک زن یا مقعد یک مرد، بدون رضایت قربانی، به عنوان تجاوز جنسی تلقی می‌شود و سایر اقدامات آزارجنسی دیگر، دارای مجازات متفاوت و عنوان‌های جداگانه‌ای هستند.

بیشتر بخوانید: اعدام دختر باکره

دربارهٔ تعریف تجاوز جنسی و نکات حقوقی

در ارتباط با مفهوم تجاوز جنسی، باید توجه کرد که عدم رضایت قربانی به معنای تنها اجبار جسمانی او به برقراری رابطه جنسی تحت فشار و خشونت متجاوز نیست، بلکه این عدم رضایت می‌تواند مفهوم گسترده‌تری نسبت به اجبار جسمانی و فشار و خشونت متجاوز داشته باشد.

تبصره 2 ماده 244 قانون مجازات اسلامی در این زمینه تبیین دارد: “هرگاه کسی با زنی که راضی به زنای با او نباشد در حال بیهوشی، خواب یا مستی زنا کند، رفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن اگرچه موجب تسلیم شدن او شود نیز حکم فوق جاری است.”

قانون گذار، بیهوش کردن خود یا دیگری را به خودی خود، جرم نمی‌داند، اما اگر فرد به صورت عمدی، برای ارتکاب جرم، خود یا دیگری را بیهوش کند، این عمل به عنوان جرم محسوب می‌شود و در برابر آن، مجازات تعیین می‌شود. همچنین، اگر شخصی یک فرد بیهوش را در محلی رها کند، ممکن است به حبس، جریمه مالی یا قصاص و دیه محکوم شود.

بنابراین، مطابق این تبصره، اگر متجاوز قربانی را بیهوش، خواب یا مست کند و سپس به برقراری نزدیکی جنسی بپردازد، یا اگر با فریب دادن دختر نابالغ و یا از طریق ربایش و تهدید، وارد رابطه جنسی شود، یا اگر قربانی را در مقابل خود تسلیم کند و بدون اعمال خشونت نزدیکی جنسی داشته باشد، باز هم به عنوان تجاوز جنسی شناخته می‌شود و متجاوز مورد تعقیب و مجازات قرار می‌گیرد.

روش‌های اثبات تجاوز جنسی از دیدگاه حقوق کیفری

در دامنهٔ حقوق کیفری، ادلهٔ اثبات جرم عموماً از اقرار، شهادت، قسامه، سوگند و علم قاضی تشکیل می‌شود. مصادیق تجاوز جنسی، که شامل زنای به عنف و لواط به عنف می‌شوند، به سه روش قابل اثبات است:

اولین روش: اقرار متهم ماده ۱۷۲ قانون مجازات اسلامی مشخص می‌کند: “در تمامی جرایم، یک بار اقرار کافی است، مگر در جرایمی چون زنا، لواط، تفخیذ و مساحقه…” به این ترتیب، برای اثبات تجاوز جنسی و صدور رای قضایی، لازم است که متهم چهار بار اقرار کند. زیرا تجاوز جنسی در واقع زنای به عنف یا لواط به عنف است و محکومیت آن با بند (الف) این ماده انجام می‌شود.

روش دوم: شهادت شهود تجاوز جنسی از میان جرایمی است که با شهادت شهود قابل اثبات است.

بر اساس مواد ۱۹۹ و ۲۰۰ قانون مجازات اسلامی: “نصاب شهادت در تمامی جرایم، دو شاهد مرد است مگر در جرایمی مانند زنا، لواط، تفخیذ و مساحقه که با چهار شاهد مرد اثبات می‌گردد…” و “درخصوص شهادت بر زنا یا لواط، شاهد باید حضوری عملی را که زنا یا لواط با آن محقق می‌شود دیده باشد.” بنابراین، برای اثبات تجاوز جنسی، نیاز به حداقل چهار نفر شاهد مرد است و تمامی این شاهدان باید عمل تجاوز را حضوری دیده باشند.

روش سوم: اثبات تجاوز جنسی: علم قاضی

ماده ۲۱۱ قانون مجازات اسلامی و تبصره آن به تعریف علم قاضی پرداخته‌اند که بیان می‌دهد: “علم قاضی عبارت از یقین حاصل از مستندات بیّن در امری است که نزد وی مطرح می‌شود… تبصره: مواردی از قبیل نظریه کارشناس، معاینه محل، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان و سایر قرائن و امارات که نوعاً علم آور باشند می‌تواند مستند علم قاضی قرار گیرد…”

به این تفسیر، اگر قاضی از طریق روش‌هایی مانند تحقیقات محلی، گزارش نیروی انتظامی، یا نظریه کارشناسی به وقوع جرم علم و اطمینان حاصل کند، می‌تواند بر اساس این علم خود، به صدور رای محکومیت بپردازد.

در مورد اتهام تجاوز جنسی، روش مهمی که می‌تواند در ایجاد علم قاضی موثر باشد، نظریه پزشکی قانونی است، با شرط آن که در لحظات فوری پس از وقوع زنای به عنف یا لواط به عنف صادر شده باشد.

اگر قربانی تجاوز جنسی در لحظات بعد از وقوع تجاوز به پزشکی قانونی مراجعه کند و تحت معاینات تخصصی قرار گیرد، نظریه پزشکی قانونی که اطلاعاتی مانند وجود کبودی و خون‌ریزی در قسمت پایین تنه قربانی، به‌ویژه ران‌های وی را دربر داشته و وجود اسپرم متجاوز در قسمت واژن یا مقعد را نشان دهد، می‌تواند به شدت قاضی را در وقوع تجاوز جنسی قانع کند.

بنابراین، به افرادی که قربانی تجاوز جنسی می‌شوند، توصیه می‌شود که پس از وقوع تجاوز از استحمام و شست و شو خودداری کرده و بلافاصله به مراجع مربوطه و پزشکی قانونی مراجعه کنند.

مفهوم مجازات تجاوز جنسی

در قانون مجازات اسلامی، دو ماده به طور رسمی مجازات متجاوز در تجاوز جنسی را تعریف کرده‌اند. ماده 224 اینگونه ذکر می‌شود: “حد زنا در موارد زیر اعدام است: … ت- زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است.” در همین راستا، ماده 234 هم می‌افزاید: “حد لواط برای فاعل، در صورت عنف و اکراه … اعدام… است.”

بنابراین، اگر کسی به زن یا مرد دیگری تجاوز کند و این اتهام توسط اقرار، شهادت، یا علم قاضی به اثبات برسد، متجاوز جنسی به اعدام محکوم خواهد شد. به دلیل اینکه این مجازات از نوع مجازات حدی است، قاضی حق تخفیف، تبدیل و یا تعلیق آن را ندارد.

لازم به ذکر است که اگر عمل متهم تجاوز جنسی نباشد و فقط آزار جنسی داده شده باشد، مجازات این عمل مطابق مواد 140 و 141 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) تعیین خواهد شد.

سخن آخر

با مشاوره حقوقی تلفنی، اکنون و به سرعت و با راحتی مسائل حقوقی خود را می توانید  حل کنید اگر در خصوص تجاوز و آزار جنسی و مجازات آن ویا موضوعات پیرامون آن سوالی دارید،  برای تعیین وقت مشاوره حقوقی خود می توانید وارد وب سایت  گروه حقوقی فرشاد قاسمی شوید و مشاوره حقوقی و تلفنی و آنلاین دریافت نمایید

با ما  در ارتباط باشید  و از تجربه مشاوره حقوقی تلفنی با متخصصان ما بهره‌مند شوید!

پرسش‌های متداول در مورد تجاوز

۱. توضیح مفهوم تجاوز جنسی: تجاوز جنسی به نزدیکی جنسی با فردی اشاره دارد که از این نزدیکی رضایت ندارد. این مفهوم به طور کامل در متن مقاله توضیح داده شده است.

۲. شناسایی روش‌های اثبات تجاوز جنسی: روش‌های اثبات تجاوز جنسی شامل اقرار، شهادت، شهود و علم قاضی می‌باشد که در این مقاله به تفصیل بررسی شده است.

۳. تعیین مجازات برای تجاوز جنسی: مجازات تجاوز جنسی به شکل اعدام است، که در این مقاله به طور جامع شرح داده شده است.

بیشتر بخوانید: زنا چیست و شرایط تحقق آن